POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [04.06.2012, 10:37:24] • Świnoujście

Wzgórze Golm koło Kamminke

Wzgórze Golm koło Kamminke

Wzgórze Golm widziane od strony Wydrzan, grafika poł. XIX wieku. Reprodukcja w zbiorze autora.(fot. Archiwum autora )

W poprzednim tygodniu pisałem o pięknej wiosce Kamminke. W jej bezpośredniej bliskości wznosi się wzgórze Golm ( 96 m. ), najwyższe wzniesienie na wyspie Uznam. Jak wykazały badania archeologiczne znajdowało tam się grodzisko z okresu brązu z datowane na VIII – VI wiek przed naszą erą.

To tajemnicze, porośnięte bukami, położone w środku mokradeł i trzęsawisk wzgórze, od wieków rozbudzało wyobraźnię okolicznych mieszkańców. Fantazja ludzka zasiedliło ten niezwykły obiekt a to krasnalami strzegącymi skarbu, a to księżniczką, ukazującą się w każdą świętojańską noc. W polu widzenia szerszej publiczności pokazało się owo wzgórze dopiero w 1821 roku, kiedy to świnoujski senator i kupiec F.W. Krause nazywany potocznie „królem Świnoujścia” zlecił budowę na wzgórzu, pomnika dla upamiętnienia setnej rocznicy zjednoczenia Pomorza pod władzą królów pruskich. Monumentowi nadana została forma żelaznej kolumny wysokiej na 56 stóp ( ok.19 m.) zwieńczonej żelaznym krzyżem. Ów pomnik czcić miał nie tylko wspomnianą rocznicę. Zgodnie z intencją fundatora, także w każdą rocznicę tzw. bitwy narodów pod Lipskiem z 1813 roku, miało być tam zapalane wielkie ognisko, którego płomienie byłyby widoczne z każdego niemal punktu ówczesnego Świnoujścia. O dalszych losach monumentu nie zachowało się niestety zbyt wiele informacji. Ostatnia chyba pochodziła ze wspomnień T. Fontane, który jako dziecko przybył tu w 1827 r. Potem zaś już wszelkie informacje na temat monumentu urywają się. Być może, na coraz bardziej porośniętym zboczu, kolumna przysłonięta została zielenią a następnie, mimo że zbieraczy złomu jeszcze nie było, po prostu zlikwidowana.

Wzgórze Golm koło Kamminke

Pamiątkowa kolumna na Golmie, grafika ok. 1840 r. Reprodukcja w zbiorze autora.(fot. Archiwum autora )

W międzyczasie, Świnoujście ogłoszone zostało kąpieliskiem morskim i każdego lata przyjmować zaczęło początkowo powoli rosnącą liczbę kuracjuszy. Przybyszom poza świeżym powietrzem należało zaproponować jeszcze inne możliwości uatrakcyjnienia pobytu. Takim obiektem miało się stać wzgórze Golm. W 1834 roku ówczesny burmistrz Świnoujścia Kirstein zlecił budowę na zboczu góry Golm specjalnego pawilonu, będącego jednocześnie punktem widokowym w kierunku Świnoujścia. Gdy już powstał, został wydzierżawiony miejscowemu młynarzowi, który w zamian za roczną opłatę 2 talarów, otrzymał zezwolenie na prowadzenie tam mówiąc naszym językiem baru, z wyszynkiem piwa i wina oraz sprzedażą kanapek z kawiorem. Dla uatrakcyjnienia widoków zainstalowana tam też została luneta na statywie, skierowana na port w Świnoujście i ujście Świny. Pawilon, jak pokazuje to staloryt Rosmäslera z 1835 roku, utrudzonym wędrówką na wzgórze, oferował możliwość pokrzepienia się i odpoczynku w kontakcie z przyrodą. Konstrukcję otwartego pawilonu tworzyły postawione na fundamencie kolumny, na których, jak w antycznych świątyniach, opierał się płaski dach. Pod dachem i na zewnątrz, ustawione były proste stoły i ławy dla gości.

Wzgórze Golm koło Kamminke

Pawilon na wzgórzu, ok. 1840 roku, grafika K. Sane. Reprodukcja w zbiorze autora.(fot. Archiwum autora )

Na wzgórze i do pawilonu trafiali prawie wszyscy goście jak też i mieszkańcy Świnoujścia, dla których wycieczki te stały się ulubioną formą odpoczynku. Bywali tam także nader prominentni goście, jak np. w 1846 roku król Prus Fryderyk Wilhelm IV, bawiący tu dość często wraz z członkami rodziny.

Po wzlotach nastąpił jednak czas upadku. Stosunkowo niewielka kwota dzierżawy nie wystarczała na utrzymanie pawilonu w dobrej kondycji. Coraz bardziej widoczne stawały się czynione przez naturę szkody, a pieniędzy na planowany a konieczny remont nie było. Ostatecznie doprowadziło to do jego rozebrania w 1863 roku. Na jakiś czas natura znowu wzięła ten zakątek w swe wyłączne władanie. Ta rozbiórka symbolizowała w pewnym sensie pewne kłopoty, jakie miało miasto w tamtych czasach. Był to okres swoistego „dołka ekonomicznego”, którego nie przezwyciężyło jeszcze dość słabo uczęszczane kąpielisko ani mało znaczący wtedy, peryferyjny porcik.

W pobliżu pawilonu, w okresie późniejszym wzniesiona została drewniana platforma widokowa umożliwiająca oglądanie Świnoujścia i okolicy ponad porastającymi wzgórze bukami. Platforma widokowa a wcześniej pawilon, zostały zbudowane w zasadzie w miejscu, gdzie znajdowały się jeszcze resztki dawnego obronnego wału skutecznie go niszcząc.

Widok jaki rozciągał się wówczas ze skromniej wówczas zalesionego wzgórza musiał być naprawdę zachwycający, jeśli w wydanym w 1840 roku przewodniku po tych stronach zatytułowanym „Wędrówki nad Bałtykiem”, jego autor Wilhelm Cornelius określił punkt widokowy na Golmie, jako najpiękniejszy widok na Uznamie. Według niego wszystko tu tchnie „powagą i głębokim spokojem”.

Wzgórze Golm koło Kamminke

Pawilon i punkt widokowy na Golmie , grafika kolorowana K. Sane, 1840 r.. Reprodukcja w zbiorze autora.(fot. Archiwum autora )

W 1848 roku podjęto budowę pierwszej bitej drogi na Uznamie wiodącej ze Świnoujścia do Usedom, którą w 1852 roku doprowadzono do podnóża Golmu. Przybliżyła ona ten rejon do miasta, ułatwiła dotarcie doń z pomocą powozów konnych.

Na samym wzgórzu Golm zmieniło się nieco dopiero w 1870 roku, kiedy w miejsce rozebranego pawilonu zbudowana została bardzo prosta restauracja a obok niej wzniesiona wspomniana już drewniana platforma widokowa. O ile pawilon był przeznaczony dla określonej, nazwijmy to wyższej warstwy towarzyskiej, to nowa, w kształcie baraku restauracja, służyła już szerszym warstwom społecznym. Nowa restauracja oferowała muzykę, taniec, tanie trunki i tanie rozrywki, jak strzelnicę, punkt widokowy, huśtawki dla dzieci. Miejscową maskotką był osiołek, którym posługiwano się jako środkiem transportu produktów dla restauracji odbieranych z przystanku kolejowego położonego u stóp wzgórza. Restaurację i dom dzierżawił miejscowy przedsiębiorca nazwiskiem Thomas, w związku z czym restauracja nosiła popularną nazwę „Onkel Thoms Hütte” co znaczyło tyle co Chata wuja Toma.

Wzgórze Golm koło Kamminke

Restauracja u stóp Golmu. W głębi widać miejscową atrakcję – osiołka, 1926r. Reprodukcja w zbiorze autora.(fot. Archiwum autora )

Liczba odwiedzających ten obiekt znacznie wzrosła wraz z doprowadzeniem tu linii kolejowej i zbudowaniem przystanku w 1876 roku. Ze Świnoujścia koleją każdego dnia letniego sezonu docierały dziesiątki gości kuracyjnych. Ponadto wzgórze oferujące poza pięknymi widokami niezbyt wymyślne formy rozrywki, przyciągało młodzież szkolną, grupy osób zrzeszonych w związkach śpiewaczych, sportowych a wreszcie młodzież związaną z organizacjami narodowymi związkowymi, kombatanckimi. Tych w latach po I wojnie światowej było pod dostatkiem. Dochodziło nawet do częstych bijatyk w wypadku, gdy spotykali się członkowie różniących się ideologicznie grup.

Wzgórze Golm koło Kamminke

Wieża widokowa na Golmie, rys. E. Kracht. Reprodukcja w zbiorze autora.(fot. Archiwum autora )

Sytuacja wokół wzgórza na dobre zmieniła się po 1933 r., po dojściu do władzy nazistów. W pobliskim Garz rozpoczęto budowę bojowego lotniska Luftwaffe, przeznaczonego dla nowoczesnych samolotów. W pobliżu ustawiono gniazda karabinów maszynowych i punkty obrony przeciwlotniczej. To wszystko jednakowoż nie dotykało jeszcze samego Golmu. Jak dawniej odbywały się tam, także w początkach wojny, sielankowe spotkania rodzinne mieszkańców pobliskiego Świnoujścia, z ciastem i kawą. W miarę narastania trudności aprowizacyjnych, w kawie było coraz więcej cykorii i palonego zboża, a w cieście mniej cukru zaś więcej sacharyny. Po klęsce pod Stalingradem, gdy Niemcy przygotowywani byli do wojny totalnej, na dobre skończyły się radosne spotkania na Golmie. Wzgórze już w 1943 roku przygotowywane było do założenia tam cmentarza wojennego. O Golmie w tej roli, napiszę w kolejnym artykule.

źródło: www.iswinoujscie.pl


Zaktualizowano: Poniedziałek [04.06.2012, 14:51:25]

komentarzy: 24, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 1-24 z 24

Gość • Sobota [09.06.2012, 22:08:11] • [IP: 31.63.227.***]

Ale kiedyś ludzie byli zaparci, żeby ręcznie usypać taką górę. Szacun.

Gość • Sobota [09.06.2012, 16:44:04] • [IP: 92.42.117.***]

Dr Płuciński. Czy może Pan podać swojego maila. Chciałbym odszukać jakieś informacje na temat jednego z przedwojennych budynków. Liczę na Pańską pomoc. pozdrawiam

Gość • Sobota [09.06.2012, 16:03:44] • [IP: 95.129.228.***]

w kazdej książce jest częśc prawdy i cześc fikcji literackiej

Gość • Piątek [08.06.2012, 21:35:35] • [IP: 93.94.190.***]

gazoport to przeklęcie naszego miasta, jak ruszy szanowny internauto się przekonasz, ludzie stracą pracę w turystyce i co wtedy powiedzcie zwo9llennicy gazoportu??że co, że interes czyjś??w d..ma to chcę żyć bezpiecznie

Gość • Piątek [08.06.2012, 11:49:51] • [IP: 77.255.20.**]

I oto z niektórych wypowiedzi wyłania się obraz Polaka: wiecznego pesymisty, który w otaczającym go świecie widzi same negatywne rzeczy, czyli gazport, " działki wyglądają jak śmieci rozrzucone po łące" itd. Z takim nastawieniem, większego szczęścia w życiu nie zaznacie. Ja będąc na Golm widziałem wspaniałe lasy, Zalew Szczeciński, przepiękne wybrzeże Bałtyku.

Gość • Czwartek [07.06.2012, 07:48:14] • [IP: 31.63.226.***]

ale mówimy o Uznam nie Wolin. 18:36 - Gdzie Ty masz ten ogródek? W Himalajach?

Gość • Środa [06.06.2012, 21:11:55] • [IP: 217.97.193.**]

W tekście o wzgórzu Golm jest jeden ale za to bardzo istotny błąd (prawdopodobniet.zw, " czeski cłąd"). Wzgórze Golm jest faktycznie najwyższym wzniesieniem ba wysoie Uznam ale jego wysokość wynosi nie 96 a 69 metrow n.p.m. To, może drob-na ale istotna różnica dla stosunkowo płaskiej wyspy jaka jest Uznam. Blisko dwukrotnie wyższe jest najwyższe wzniesienie sąsiadki Uznamu -wyspy Wolin gdzie góra Grzywacz ma 116 m.

Gość • Środa [06.06.2012, 18:36:11] • [IP: 88.156.235.*]

245 u mnie w ogrodzie jest wieksza gorka.

Gość • Środa [06.06.2012, 08:44:07] • [IP: 83.21.159.***]

Dziękuję Panie Józefie za nastepny ciekawy artykuł.

Gość • Środa [06.06.2012, 06:45:26] • [IP: 92.42.112.***]

Napis mów nie jedna matka płacze po swoim synu !! niby dobrze ale... jak by nuie chowały takich synów skór.;..,. .,. ... to mby po takich zezwierzseconych hitlerowcach matki nie płakały !!

GℴśĆ • Wtorek [05.06.2012, 19:23:11] • [IP: 31.63.245.***]

Ile trwa ruski rok, ruski miesiąc? Jak już o ruskich miarach mowa. P.S. A górka na Rogu Matejki z Wyspiańskiego (gdzie stał Waldschloss) ile ma wysokości? Bo to jest najwyższe wzniesienie na wyspie Uznam, po stronie polskiej.

Gość • Wtorek [05.06.2012, 18:39:03] • [IP: 88.156.233.**]

na tych PRAWIDŁOWYCH w/g niektorych mapach jest podana wysokosc 61.9 mtr (cia) hamerykanskich

Gość • Wtorek [05.06.2012, 18:25:29] • [IP: 217.97.193.**]

oj tam oj tam widok ma swój charakter, co do wysokości stare mapy z czasów NRD pokazują 72 m, bo panowała tam inna miara, ma to coś wspólnego z miarą sowiecką, która inaczej mierzy niż u nas. :) Sugerują się swoim poziomem morza :P Ale nie ma co się dziwić tory też mają szersze. Taki swoisty charakter. Widziałem osobiście profesjonalne mapy i stało tam z doklądnością 69, 1 m. Niestety Park Natury posłużył się starymi informacjami i w tekscie polskim widnieje 72 m. Dlatego prowadzi to do niejasności. Jest to najwyższe wzniesienie na wyspie Uznam. Pozdrawiam miłośników!! P.S. Doktor miał na myśli 69 m.

Gość • Wtorek [05.06.2012, 16:47:24] • [IP: 92.42.113.***]

Nawet bardzo, , ładnie"rozpościera się stamtąd widok na gazoport. Działki wyglądają jak śmieci rozrzucone po łące, a potem wzrok napotyka wielką płytę. Ale historia ciekawa.

miasto oszpecone • Wtorek [05.06.2012, 11:27:48] • [IP: 93.94.190.***]

Jak słusznie ktoś niżej napisał, różnie podają wysokość Golmu, najczęściej widziałem i to w dobrych opracowaniach 69 m n.p.m.-i to chyba jest prawdą.--Charakterystyczny też jest wpis z g.19:05:" Widok nie zachwyca, działki i blokowiska".-Niedawno rozmawiałem z jednym z urzędników w Urzędzie, który budowałby najchętniej wysokościowce w Świnoujściu. Nie dziwię się, że nasze miasto jest oszpecane blokami, skoro taką stechnicyzowaną mentalność prezentują urzędnicy na górze; gdyby pojawili się na GÓRZE...GOLM, może zmieniliby ją.

Gość • Wtorek [05.06.2012, 10:11:15] • [IP: 80.245.186.**]

Miło poczytać, jak buta doprowadza tylko do. .. cmentarza

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 22:18:21] • [IP: 31.63.213.***]

To zależy. Grunwaldzką do końca, potem w prawo, potem w lewo i jeszcze dwa raz w prawo i już jesteś plecami na południe.

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 19:32:21] • [IP: 83.168.86.***]

a jak tam dojechac bo nie jestem ze swinouscia?

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 19:05:40] • [IP: 88.156.232.***]

Dzisiejszy widok ze wzgórza nie zachwyca, działki i blokowiska, nie mniej cmentarz i okolice bardzo zadbane.

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 17:31:01] • [IP: 80.245.178.***]

Fajne te Golm było kiedyś - ciekawie tak poczytać sobie i historii tak bliskiej Nas

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 13:46:17] • [IP: 80.245.182.***]

Wzgórze Golm w najlepszym razie ma 72 m wysokości ponad poziom morza, w niektórych przewodnikach mówi się o 68 m

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 13:09:38] • [IP: 92.42.112.**]

wspinam się tam dość często, ale to już nie to co przed wojną, smutny cmentarz.

Sławek • Poniedziałek [04.06.2012, 11:45:15] • [IP: 92.42.116.***]

Panie doktorze bitwa pod Lipskiem odbyła sie sto lat wcześniej.Gorąco pozdrawiam i czekam na następne części.

Gość • Poniedziałek [04.06.2012, 11:05:33] • [IP: 80.54.123.***]

brawo !

Oglądasz 1-24 z 24
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Posiedzenie Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych zostało odwołane. O nowym terminie zostaną Państwo powiadomieni. Z poważaniem Grzegorz Koss Przewodniczący Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych ■ Rok temu, 24 marca, tragiczne wydarzenie wstrząsnęło mieszkańcami: śmierć trzynastoletniego ucznia Szkoły Podstawowej nr 6 (przy ulicy Kościuszki) pozostaje zagadką, budząc pytania o bezpieczeństwo i sprawiedliwość. Trzy tygodnie przed tym nieszczęśliwym porankiem, chłopiec doświadczył przemocy ze strony kolegi z klasy na terenie dawnej "Penelopy", zdarzenie to zostało zarejestrowane przez kamery. Bójkę oglądało i nagrywało wielu uczniów. Następstwa tego zdarzenia były na tyle poważne, że matka chłopca zdecydowała się na wyjazd do Szczecina na wykonanie tomografii komputerowej głowy dziecka. Lekarz wydał zaświadczenie zwalniające 13-latka z zajęć wf. Chłopiec nadal się źle czuł. ■ Linie 5 i 5T wracają na stałą trasę "Komunikacja Autobusowa” Sp. z o.o. informuje, że od piątku 22 marca 2024 r.: · linie 5 i 5T wracają na stałą trasę w związku z otwarciem ul. Mostowej dla ruchu pojazdów samochodowych, · tymczasowa linia 5O przestanie kursować, · rozkłady jazdy dostępne będą na stronie: www.ka.swinoujscie.pl Szczegółowych informacji udziela całodobowo dyspozytor Spółki pod numerami telefonów: 91 321 45 40 lub 797 403 504. Zachęcamy pasażerów o dokonywanie zakupu biletów i karnetów: · z wykorzystaniem aplikacji GoPay, mPay; · poprzez kasowniki – biletomaty do płatności bezgotówkowych; · w wyznaczonych punktach sprzedaży biletów ■ Od teraz w nocy za dyżur aptek uważane są te pełnione przez kolejne 2 godziny zegarowe między 19:00 a 23:00. Zarządzeniem Prezydenta Miasta Świnoujście Nr 168/2024 z 11 marca 2024 roku określono, że dyżury w porze nocnej na terenie miasta w 2024 roku w godzinach 21:00 – 23:00, będą pełnione przez Aptekę „Centrum Zdrowia” przy ul. Grunwaldzka 21, zaczynając od 16 marca 2024 roku ■ Kradzież aut w Polsce w 2023 to wzrost prawie 36 proc. do poprzedniego roku ■ Premier Donald Tusk po ujawnieniu przez "Newsweeka" nieprawidłowości w Collegium Humanum zarządził przyjrzenie się dyplomom kandydatów do spółek Skarbu Państwa. Nikt z dyplomem tej uczelni nie ma szans na stanowisko. Wśród polityków i działaczy obecnej większości rządzącej zaczęło się ukrywanie związków z Collegium Humanum ■ W sobotę, 2 marca, około godziny 18:00, na ogrodach działkowych, wjazd na końcu ulicy Krzywej, doszło do brutalnego ataku na kobietę. Zdarzenie miało miejsce kilkadziesiąt metrów za świetlicą ogródków działkowych. Ofiara, która doznała obrażeń głowy oraz klatki piersiowej, została niezwłocznie przewieziona do szpitala w Świnoujściu. Niestety, mimo usilnych starań, kobieta zmarła ■ Dostaliśmy list od Mieszkańca Ognicy na temat remontu ulicy Mostowej. "Witam serdecznie Panie redaktorze. Zwracam się z prośbą o zainteresowanie remontem ulicy Mostowej. W ciągu tej drogi występuje mostek na rzece Ognica. Mostek jest w stanie agonalnym. Odpowiada za odwodnienie znajdujących się w około łąk, pastwisk. Z obserwacji wynika że firma, która wykonuje remont nie zamierza poprawić naprawić zapadnięty mostek i dzięki temu udrożnić przepływ wody. Wprost przeciwnie w wyniku zagęszczania ziemi i tłucznia betonowego przepusty pod mostkiem są coraz bardziej zagłębiane. Jeśli tak ma wyglądać remont to lepiej byłoby nie ruszać tej drogi. Proszę o zainteresowanie. Pozdrawiam. Mieszkaniec Ognicy." ■ Jarosław Siergiej nowym prezesem Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. Spółka Zarząd Morskich Portów Szczecin-Świnoujście jest odpowiedzialna za zarządzanie dwoma ważnymi portami w województwie zachodniopomorskim. Port w Szczecinie oraz port w Świnoujściu odgrywają kluczową rolę w obsłudze morskiego transportu towarowego ■ W środę w Bibliotece Narodowej w Warszawie ogłoszono wyniki 22. konkursu o Nagrody „Magazynu Literackiego KSIĄŻKI”. Jednym z laureatów został Jarosław Molenda i jego książka „Nienacki. Skandalista od Pana Samochodzika”, którą opublikowało Wydawnictwo Prószyński i S-ka. ■ Projekt pod wodą: Dlaczego Park Zdrojowy w Świnoujściu nie wytrzymał deszczu? Park Zdrojowy w Świnoujściu jest znanym miejscem wypoczynku i rekreacji. Obszar pomiędzy ulicami Sikorskiego a Chrobrego został zalany wodą, co stanowi znaczny problem dla terenu, który jeszcze niedawno przechodził proces rewitalizacji. Ostatni, trzeci etap renowacji miał na celu odnowienie i przywrócenie blasku tej zielonej przestrzeni. Jednak pomimo zapewnień o kompleksowym podejściu do projektu, dzisiaj widoczne są poważne niedociągnięcia. Brak odpowiedniego systemu odwodnienia jest najbardziej widoczny w chwili, gdy deszcz pada; nie muszą to być ulewy, aby teren parku zamienił się w rozlewisko ■ W ostatni weekend (3,4 luty) zespoły ratownictwa medycznego udzielały pomocy 18 razy. Były to wezwania do zaburzeń i problemów kardiologicznych, zasłabnięć, duszności, infekcji, krwawienia z przewodu pokarmowego, udaru, jednego zdarzenia drogowego i złego samopoczucia ■